Kinderen helpen bij de ontwikkeling van levensvaardigheden, effectief communiceren en samenwerken; het zijn essentiële ingrediënten voor het basisonderwijs. Hoe vertaal je dit naar je dagelijks handelen? Het team van de Prins Willem Alexanderschool in Ermelo koos voor de ‘Leader in Me’- methode, gebaseerd op 1 van de bekendste boeken over persoonlijk leiderschap van Stephen Covey. Yvonne Geelhoed, schoolleider: “Het is belangrijk om de filosofie achter een methode te begrijpen. Wij zochten een methode die uitgaat van gedrag.”
Pedagogische methode
Yvonne: “Er lagen verschillende pedagogische methodes ongebruikt in onze kast. Bij de zoektocht naar een passende methode is het belangrijk om de filosofie erachter te begrijpen. Op welk gedachtegoed is het gebaseerd? Veel methodes zijn gebaseerd op afspraken en regels die je met elkaar vaststelt. Wij hadden geen behoefte aan regels, we wilden kijken naar gedrag. Het gevolg is een andere benadering. Zo hoor je vaak ‘niet rennen in de gang!’, terwijl wij vragen ‘heb je haast?’. “
Leader-in-Me school
Via Arjan de Lange, onderwijsadviseur CPS, kwam de werkgroep op het spoor van de Leader-in-Me-methode (LIM). LIM maakt het mogelijk om de 7 beschreven eigenschappen van effectieve mensen toe te passen in het onderwijs. De methode geeft handvatten om dit op een gestructureerde en speelse manier te ondersteunen en voorziet in een compacte taal voor persoonlijke groei en (team)ontwikkeling. In Nederland zijn er al zo’n 150 LIM scholen.
Er kwam een werkgroep van teamleden uit de onder-, midden- en bovenbouw. Yvonne: “We zijn samen eigenaar van ons beleid. Als je zelf ergens voor kiest, dan gaat het ook leven. Het starten met een werkgroep enthousiaste mensen, maakt het meenemen van de rest van het team makkelijker. We gingen bij verschillende scholen kijken, onder meer bij OBS Atlantis, de eerste Leader-in-Me school in Nederland. Zo ontdekten we dat niet alleen het gedachtegoed, maar ook de vertaling in de praktijk heel goed aansluit bij onze visie op onderwijs. Toen hakten we de knoop door: dit gaan we doen.”
Principes & paradigma’s
“We startten als team met een 2-daagse sessie. Als je met de 7 eigenschappen aan de slag gaat, is het van belang om met de basis te beginnen: wie ben je zelf? Wat zijn jouw principes en paradigma’s? Wat is je missie, persoonlijk, maar ook als team? Onze missie werd ‘Samen verantwoordelijk om jezelf te kunnen zijn’. Zo blijft het niet bij een methode, het is onlosmakelijk onderdeel van onze visie. Het programma voor sociaal emotionele ontwikkeling, onze didactiek en het antipestbeleid; alles is op LIM gebaseerd.”
Actief werken aan de 7 eigenschappen
“Vanaf de introductie hebben we elke week één gewoonte gepresenteerd aan de kinderen. Telkens pakten andere collega’s dat op. Inmiddels wordt er in alle klassen actief gewerkt aan de 7 eigenschappen.” In de onderbouw wordt gewerkt met het boek Happy Kids. In dit prentenboek voor kinderen van 4 tot 8 jaar worden de 7 eigenschappen uitgelegd aan de hand van een verhaal over dieren die ieder symbool staan voor een eigenschap. “De kleuterjuf heeft een koffertje met alle figuren uit het verhaal, die heeft ze zelf gemaakt.”
Elke klas heeft een eigen boom, op hun eigen manier vormgegeven, met daarin de 7 eigenschappen. “De eerste 3 eigenschappen zie je terugkomen als wortels, eigenschap 4 en 5 als stam, 6 als takken en 7 als bladeren en bloei. Je ziet dit op allerlei manieren terug in de dagelijkse praktijk. Voorbeelden uit de praktijk:
- Juf, hij pest mij. Wees pro-actief: “Wat heb je zelf al gedaan?”
- Ik wil gaan bouwen. Begin met het einddoel voor ogen: “Wat is je bouwplan?”
- Meester, ik ga buiten spelen. Houd de zaag scherp: “Heb je je fruit en drinken al op?”
- Wat zal ik eens doen vandaag? Belangrijke zaken eerst: “Maak gebruik van het tijdskwadrant: Kijk naar wat belangrijk & urgent is.”
Visueel maken
“Door het visueel te maken en bij alles wat we doen voor ogen te houden, blijft het actueel. Zo hebben we het tijdskwadrant op het keukenkastje geplakt. Ook hingen we een poster op aan de binnenkant van de toiletdeur met de vraag: welke storting of opname heb jij deze week ervaren? Daaruit bleek dat het vaak in de kleine dingen zit: een collega die goedemorgen zegt of een kopje koffie voor je haalt. Dat inspireert, je ziet dan hoe waardevol dat voor een ander is. Elkaar aanspreken is soms lastig. Maar dit geeft ons een taal. Nu wordt er bijvoorbeeld wel eens gezegd: dit was wel een opname. De taal is zeker in het begin wel wat onwennig. ‘Denk win-win’, ‘zoek de synergie’ of ‘handel pro-actief’, dat zeg je niet vaak. Maar je hebt woorden nodig om het je eigen te maken. Nu hoor ik de hele dag niet anders, het is gewoon geworden.”
LIM in interieur
De LIM methode werd vertaald naar het interieur door ontwerper Monica. Zij bedacht een eigen versie van de boom voor de Prins Willem Alexanderschool met daarin de 7 gewoontes. “Die is heel mooi geworden, het past goed bij ons en is eigentijds.” Verder maakten we ‘trots wanden’, forex platen met de 7 gewoontes en houten bordjes voor in de kleuterklassen.
Inspiratie
“Inspiratie opdoen bij anderen blijft belangrijk, we gaan regelmatig bij een ander team kijken. We worden begeleid door CPS en hebben toegang tot een digitale omgeving met heel veel lesmateriaal. Je kunt dit niet alleen, je hebt iemand nodig die stuurt en helpt. Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. We hebben een zogenaamd Ligthhouseteam (werkgroep), zowel van teamleden als van kinderen. Zij bewaken het gedachtegoed.”
Over Leader in Me
De pedagogische leerlijn Leader in Me is gebaseerd op het boek ‘The 7 Habits of Highly Effective People’ van Stephen Covey: een bekend en populair boek over persoonlijk leiderschap. De kern van het boek: effectieve mensen hebben 7 gewoonten die de basis zijn voor hun persoonlijke effectiviteit en groei. Iedereen kan deze gewoonten bij zichzelf ontwikkelen, ook kinderen. Je leert kinderen gewoonten aan die hen daarbij helpen. Sean Covey (zoon van) schreef speciaal voor tieners ‘De zeven eigenschappen die jou succesvol maken’. Dit boek is ook voor volwassenen heel geschikt. Verder is het boek ‘De zeven eigenschappen van Happy Kids’ een aanrader voor jonge kinderen.
De 7 eigenschappen
De eerste 3 eigenschappen zijn gericht op persoonlijke ontwikkeling:
1. Wees proactief: kies wat jouw aandacht verdient.
2. Begin met het einddoel voor ogen: wat wil je bereiken?
3. Belangrijke zaken eerst: wat heeft prioriteit?
Daarna volgen 3 eigenschappen die over de samenwerking met anderen gaan:
4. Denk win-win: hoe sluit je aan bij elkaars wensen?
5. Eerst begrijpen, dan begrepen worden: luister naar de ander en vraag door.
6. Synergie: zoek de beste oplossing, geen compromis.
Tot slot komt alles samen in het ontwikkelen en onderhouden van de gewoontes:
7. Houd de zaag scherp: neem pauze en reflexteer.
Over de PWA Ermelo
De Prins Willem Alexanderschool in Ermelo heeft een open identiteit waar iedereen welkom is. Door het vooruitstrevende, fijne pedagogische klimaat kunnen kinderen leren vanuit een onderzoekende en nieuwsgierige houding. Verder praten over het werken met de LIM methode? Zoek contact met Yvonne: directie.willemalexander@catent.nl.
Advies nodig voor de vertaling naar interieur? Ontwerper Monica helpt je graag!
