OH’S EN AH’S VOOR INTERIEUR UNITONDERWIJS DE BATAAF

In 2013 werd de knoop doorgehakt: er komt nieuwbouw voor basisschool De Bataaf in Tiel. Dat is goed nieuws voor directeur Paul Beumer en zijn team. Het goed vormgeven aan de onderwijsvisie in het oude gebouw was op zijn zachts gezegd een uitdaging. De Bataaf koos namelijk voor unitonderwijs. Paul: “Als je een voor onderscheidend onderwijsconcept kiest, dan moet je dat ook kunnen zien.”

Er lag al een duidelijke visie op onderwijs: het aanbod moet aangepast zijn op wat kinderen nodig hebben. Paul: “We wilden groepsdoorbrekend werken, daarom viel de keuze op unitonderwijs. We bezochten scholen met ervaring en keken welke elementen bij ons passen en waar we zelf invulling aan wilden geven. We merkten dat als je een visie goed vorm wilt geven, er dingen in het gebouw moeten veranderen. De periode tot aan de nieuwbouw hebben we gebruikt om te kijken hoe het flexibel omgaan met ruimte werkt en hoe een interieur daarbij optimaal kan aansluiten.”

Rijke leeromgeving

Architectenbureau KOW, een ervaren partij op het vlak van andere onderwijsconcepten, vertaalde de visie van het team naar een gebouw. Het resulteerde in een gebouw met open ruimtes voor unit 1 en 2. De Bataaf stapte af van de klassikale leeromgeving en koos voor een zogeheten rijke leeromgeving. Bianca Donkers van Tweemonds begeleidde het team hierbij. “We bedachten bijvoorbeeld hoe instructieruimtes eruit moeten zien. Wat staat daar aan meubilair? Wat hangt daar aan de muur? Welke materialen hebben we nodig en op welke manier bieden we dat aan?”

Unitonderwijs

“Unitonderwijs is werken met een aanbod op maat. We gaan uit van leerlijnen en doelen waar een kind naartoe werkt. Dat gaat bij het ene kind sneller dan bij het andere kind. Unitonderwijs is gepersonaliseerd onderwijs, we differentiëren met veel meer lagen dan klassikaal onderwijs. Alle kinderen hebben hetzelfde vertrekpunt, maar als jij sneller bent in rekenen dan ik, krijg je morgen een ander aanbod. De tafels leren we allemaal. Maar jij bent misschien al bezig met de tafel van 7, ik met de tafel van 1,5 en 10.

Deze manier van werken, komt het welbevinden en de betrokkenheid van kinderen ten goede. Ze krijgen wat ze verdienen, ook aan instructies. We geven instructies in kleine groepjes. We kennen dus geen klassikale instructies meer, waarbij het ene kind zich zit te vervelen omdat hij de stof allang beheerst en het andere kind afhaakt omdat het te moeilijk is. Kinderen werken aan hun eigen successen. Ze halen sterren en kronen op hun eigen niveau, waardoor verschillen minder zichtbaar zijn.

Rolverdeling

Unitonderwijs vraagt dus ook om een andere rolverdeling in een team. We werken met specialisten per vakgebied. De ene leerkracht geeft instructies voor rekenen, de andere voor taal. Weer een andere leerkracht is verantwoordelijk voor coaching. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor 60 tot 90 leerlingen per unit. Zo worden instructies gegeven door leerkrachten, maar klassenassistenten zijn goed in te zetten voor toezicht. Dit maakt unitonderwijs werkdruk verlagend, ons capaciteitsprobleem is minder groot.”

Verantwoordelijkheid

“Kinderen krijgen binnen unitonderwijs meer verantwoordelijkheid. We benoemen dat met een driehoek. Kun je veel vrijheid aan? Dan heb je een grote driehoek en kun je ervoor kiezen om bijvoorbeeld een hele dag aan rekenen te besteden. Heb je een kleine driehoek, dan krijg je meer instructie van de leerkracht. Ook voor de keuze van werkplekken geldt dat. We hebben onder meer stilteplekken, plekken voor samenwerking en loungeplekken. Heb je een grote driehoek, dan kies je zelf. Voor sommige kinderen is dit nog lastig. We maken dat bespreekbaar: is het handig om de hele dag naast je vriendje op de bank te zitten? Zo groeien kinderen. Ze weten vaak zelf wel aan het nog aan schort.”

Samenwerking & verscheidenheid

Het grootste deel van het interieur werd geleverd door Reinders, vertegenwoordigd door Bart van der Wiel. “Daarnaast vroegen we Ellen Kuster en Petra de Luij om mee te denken over vormgeving. Gerdien Bleijenburg van De Beleving sloot daarbij aan. De samenwerking met Ellen, Petra, Gerdien en Bart heeft een uniek resultaat opgeleverd. Zo’n samenwerking is in de interieurbranche niet heel gebruikelijk, maar ik was er blij mee. De vormgevers betrokken niet alleen leerkrachten, maar ook de kinderen. Ze dachten heel erg buiten de box. Als je kiest voor een ander concept, dan moet je dat ook kunnen zien. Voor ons afwijkende concept was deze samenwerking en verscheidenheid nodig. Om elkaar te prikkelen en te komen tot de beste oplossingen.”

Oh’s en ah’s

Op 8 februari mochten de kinderen eindelijk het nieuwe gebouw in. “Ik heb veel oh’s en ah’s gehoord. Die verwondering is mooi. Ik hoop dat ze die trots vasthouden en zich medeverantwoordelijk gaan voelen. We hebben een gebouw en interieur waar we trots op zijn. Unit 1 moet het meeste wennen, deze groep is het meest afhankelijk. Leerkrachten moeten hun weg ook nog een beetje vinden, al moet ik zeggen dat het heel automatisch gaat. We zijn het gewend dat we veel met elkaar bespreken, maar hier kan de deur van het klaslokaal echt niet meer dicht. We zien en horen alles van elkaar. Dat levert wel eens irritatie op. Over een ding zijn we unaniem: onze nieuwe plek werkt veel prettiger. We zien kinderen op ontdekkingstocht gaan, samen spelen en leren, dat is geweldig om te zien. We hebben kunnen testen met de basisgroepen en het geven van instructies, dat gaan we na de voorjaarsvakantie verder verfijnen en herontdekken. Ik ben trots op mijn team, ze zijn enorm flexibel. De vraag is altijd: hoe kunnen we het morgen beter doen?”

Het veranderproces

“Unitonderwijs past niet bij iedereen. Ik heb goede leerkrachten met pijn in mijn hart moeten laten gaan. Daar zijn gelukkig ook weer goede leerkrachten voor in de plaats gekomen. Je moet een team samenstellen dat het aandurft om anders te werken en elkaar aan te spreken. Stel jezelf de vraag: waarom wil je dit? Is er een urgentie? Als de urgentie mist, dan is het gedoemd te mislukken. Het proces vergt namelijk wel wat. Je moet het durven methodes los te laten en te kijken naar het niveau van een kind. En het veranderproces duurt al snel enkele jaren. Mijn advies voor andere scholen die zich in deze richting bewegen? Kom langs. Dan ervaar je het wel,” besluit Paul.

Meer zien van dit project? Meer foto’s vind je in onze projectbeschrijving. Een virtuele toer vind je op de website van De Bataaf.