ONDERWIJSVERNIEUWING VOLGENS COMENIUS

Bij de naam Comenius gaat er misschien niet direct een belletje rinkelen. Maar van Maria Montessori, Helen Parkhurst of Rudolf Steiner weten veel mensen dat zij aan de wieg stonden van het Montessori-, Dalton- en Vrije school onderwijs. Wist je dat het de pedagogische idealen van Comenius waren die voorafgingen aan deze onderwijsvernieuwingen? Tijd voor een korte kennismaking met Comenius.

Onderwijs in de 16^e eeuw

Jan Amos Comenius was een Tsjechische filosoof, theoloog en pedagoog met een bewogen leven van 1592 tot 1670. Hij begon zijn carrière als docent op een Latijnse school. Wat hem opviel, is dat de manier van lesgeven niet aansloot bij de kinderen. Het onderwijssysteem was te star, de leerstof stond centraal in plaats van de interesse van kinderen en al het onderwijs was gericht op intellect. Emotionele ontwikkeling was niet in beeld.

Aansluiten bij kinderen

Dat kon beter vond Comenius. Hij onderzocht hoe je leren leuk kunt maken. Hoe kinderen spelenderwijs leren en hoe je beter kunt aansluiten op hun begrip en leefwereld. Hij beschreef zijn bevindingen en deelde deze in een groot netwerk van geleerden waarmee hij in contact stond.

Taaldidactiek

Door de 30-jarige oorlog verlaat Comenius in 1628 zijn vaderland. Hij verblijft, al schrijvend, in Polen, Engeland, Zweden en Hongarije. In 1656 vestigt hij zich in Amsterdam. Hij werkt hier verder aan taaldidactiek en hij ontwikkelt plaatjes. Hiermee kunnen kinderen ook zintuigelijk leren. Comenius pleit ervoor dat alle kinderen, ongeacht afkomst of status, taal leren. Onderwijs biedt inzicht in de samenhang van de werkelijkheid en alleen zo kan er een betere wereld ontstaan, aldus Comenius.

Inspiratie reformpedagogen

De didactiek van Comenius was gebaseerd op de zintuigelijke waarneming, het gebruik van verstand en het besef van goddelijkheid. Zijn idealen herleven in de reformpedagogiek. Hij inspireerde reformpedagogen Maria Montessori, Peter Petersen (Jenaplan), Helen Parkhurst (Dalton), Celestin Freinet en Rudolf Steiner (Vrije school). Maria Montessori had maar liefst vier boeken van hem in haar kast staan!

Hoe komt dit tot uiting? Wat betekenen deze onderwijsvormen voor het interieur van een school en het gebruik van materiaal? Lees het in onze serie blogs, waarbij we telkens het woord geven aan een professional uit de praktijk van onder meer montessori-, dalton- en vrije school-onderwijs. We trappen af met:

• De Vrije School Amersfoort: Onderwijs geven vanuit je hart.
• De essentie van Montessorionderwijs
• Jenaplanonderwijs: de gemeenschap centraal

Meer over Comenius

In 1670 overlijdt Comenius in Amsterdam. Hij werd begraven in de voormalige kloosterkapel in de Waalse kerk in Naarden. Hier vind je nu Het Comenius Museum. Dit museum is gewijd aan het leven, het werk en de betekening van Comenius. Op deze plek raakten wij geïnspireerd tot het schrijven van deze serie. Een aanrader!